Żuławy Wiślane to zatopione w głębokiej zieleni, malownicze krajobrazy, które oprócz relaksującego wypoczynku oferują też wiele atrakcji turystycznych. Jest to obszar z wielkim kawałem polskiej historii, gdzie ostało się wiele wspaniałych zabytków minionych epok. Jednym z nich jest klasztor pocysterski w Pelplinie. Pocysterska Bazylika jest drugim co do wielkości takim obiektem w Polsce. Przewyższa ją tylko kościół Najświętszej Maryi Panny w Gdańsku. Ta zapierająca dech w piersiach budowla sakralna charakteryzuje się przepiękną formą gotyku ceglanego i bogatym wystrojem, którego dekoracje sięgają XV wieku.
Staroświecki kościół na Żuławach Wiślanych
Można podziwiać tutaj zespół dębowych stali, których powstanie datuje się na 1433 rok. Ozdobiona drobiazgową ornamentyką i maswerkami, tę część zabytku reprezentuje jeden z najwyższych poziomów artystycznych. Kolejną rzeczą, która po wejściu do środka od razu rzuca się w oczy, jest ołtarz główny z urzekającymi rzeźbami, który powstał w 1623 roku. Wykonała go fundacja opata Rembowskiego. Nieopodal ołtarza wznosi się barokowa ambona, która wyszła spod utalentowanej ręki snycerza Mateusza Schollera. Przy ambonie usytuowane są organy barokowe, których wzorcowe zdobnictwo wcale nie odbiega od reszty dekoracji. Konstruktorem organów był Jan Jerzy Wolff z Gdańska, a same organy powstały w latach 1677-1680. Ich podstawę zwieńczają rzeźby Wniebowstąpienia Chrystusa i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.
Nie należy też pominąć wykutego z litego kamienia posągu Mściwoja II. Podobnie jak rokokowych konfesjonałów, XVIII-wiecznych ławek, świeczników z brązu, XIV-wiecznego kielicha i wielu innych przyborów liturgicznych. Kościół posiada też poddasze, gdzie znajduje się wyciąg deptakowy z XVI wieku. Kiedyś był używany do przenoszenia ogromnych części konstrukcji dachowej, a dzisiaj stanowi niepowtarzalny zabytek zamierzchłej techniki.
Klasztor przekształcony w szkołę
Klasztor na Żuławach Wiślanych składa się z kilku budynków pocysterskich, które służą dzisiaj jako Wyższe Seminarium Duchowne i Liceum Katolickie Collegium Marianum. Większość budynków uległa przebudowie, a najstarsza zachowana część to refektarz mieszczący się w południowym skrzydle. Szacuje się, że powstał w okolicach XIII wieku.
Spacerując po obiekcie, można natrafić na ścienne malowidła proroków Izajasza i Jeremiasza, cudownie zdobione krużganki otulone łukowatym sklepieniem, obrazy z epoki baroku, rzeźbione ławy dębowe i majestatyczne drzwi do kapitularza wyciosane na początku XVI wieku.
Warto również wspomnieć o obszernej bibliotece, która zawsze była nieodzowną częścią klasztoru w Pelpinie. Jest to bogaty zbiór dwóch tysięcy rękopisów, inkunabułów i starodruków powstałych w XIII-XV wiekach. I nie można też przejść obojętnie obok Muzeum Diecezjalnego, gdzie znajduje się wiele przedmiotów sakralnych, obrazów, rzeźb i szat liturgicznych. Jest to też miejsce spoczynku Biblii Gutenberga. Jest ona jednym z 47 istniejących egzemplarzy i uważa się ją za jedną z najważniejszych relikwii piśmiennictwa.
